لاگ به بیان ساده به فضایی اینترنتی می‌گویند که افراد برای نوشتن دربارۀ زندگی شخصی، تجربیات کاری، عقاید و… خود و کسب‌و‌کارها برای نوشتن دربارۀ صنعت و کسب‌و‌کار خود از آن استفاده می‌کنند. هر بلاگ می‌تواند نمایانگر شخص یا کسب‌و‌کاری باشد که در جامعه و فرهنگ سازمانی خاصی رشد پیدا کرده است و می‌تواند خود را در کلمات و جمله‌ها به نمایش بگذارد. این نمایش می‌تواند از سویی معرف خود شخص یا کسب‌و‌کار و از سوی دیگر معرف جامعه یا صنعتی باشد که کسب‌و‌کار در آن فعال است.
شری ترکل (Sherry Turkle)، استاد جامعه‌شناسی، می‌گوید:
اینترنت وسیله‌ای برای ابراز و نمایش داستان‌های انسان است که در آن اقشار مختلف جامعه بازیگران این داستان‌ها هستند. بر این اساس، ارتباطات اینترنتی زمینۀ جدیدی را برای ابراز و اظهار تمایلات افراد فراهم می‌کند.
بلاگ با داشتن خصوصیاتی همچون رایگان‌بودن، انتشار سریع، تعاملی‌بودن، پشتیبانی از سئو و…، محیطی منحصر‌به‌فرد را برای بلاگ‌نویسان می‌سازد که در آن فعالیت کنند و بلاگ‌پست بنویسند و آن را منتشر کنند. فضای بلاگ، بیش از چت‌کردن فرصت فکرکردن را برای خود نویسنده و خوانندۀ بلاگ‌پست فراهم می‌کند. بلاگ با داشتن ویژگی تعاملی‌بودن و اینکه شخص هم نویسنده است و هم خواننده، امر فکرکردن را پررنگ‌تر می‌کند.
با نوشتن، انسان از دست عواطف منفی و افکار خراب خلاص می‌شود و از موفقیت‌ها و توانایی‌های که دارد لذت می‌برد. به اعتقاد من، نوشتن باعث اصلاح و افزایش تراز آگاهی می‌شود و آگاهی به خودسازی انسان منتهی می‌شود. شاهین کلانتری، استراتژیست محتوا، درخصوص اهمیت نوشتن می‌گوید:
نوشتن افکار ما را مستدل و دقیق می‌کند و شاید گام مؤثری باشد برای دورشدن از افکار پوسیده‌ای که چشم ما را به روی منابع و فرصت‌ها بسته‌اند. دشواری نوشتن که کاری کم‌خرج و انفرادی است، رخوت و سستی را از ما دور می‌کند و شاید تمرینی باشد برای تقویت اراده.
یکی از نکته‌های مهم یا شاید بتوان گفت حیاتی که در هر بلاگ باید رعایت شود، به‌روز‌نگه‌داشتن آن بلاگ است. این موضوع بزرگ‌ترین تجربۀ من از داشتن بلاگ بود. من با تحلیل داده‌های بلاگم در ده ماه پس از راه‌اندازی آن فهمیدم هر بار که یکی از بلاگ‌هایم را با مطلبی جدید به‌روز می‌کنم، تقریباً هشت نفر به کاربران فعال بلاگم اضافه می‌شود.
پیدایش بلاگ
منشأ اصلی بلاگ‌نویسی به خاطره‌نوشتن آدم‌ها برمی‌گیرد. در نبود اینترنت و بلاگ، آدم‌ها در دفترچۀ خاطراتشان یادداشت‌هایی می‌نوشتند و با پیدایش بلاگ توانستند همان خاطرات و دست‌نوشته‌ها را به‌صورت آنلاین منتشر کنند.
تیم برنرزلی (Tim Berners-Lee)، دانشمند و مهندس علوم کامپیوتر، اولین بلاگ جهان را در یکی از آزمایشگاه‌های CERN راه‌اندازی کرد. این سایت در تاریخ ۶آگوست۱۹۹۱ به‌صورت عمومی رونمایی شد. آدرس اولین سایت و اولین وب‌سرور تاریخ، info.cern.ch است. اولین صفحۀ وبی که در تاریخ منتشر شد نیز حاوی اطلاعاتی دربارۀ همین پروژه بود. کاربران، آن زمان می‌توانستند با مطالعۀ این صفحه اطلاعات متنوعی دربارۀ هایپرتکست، نحوۀ ساخت صفحات وب و چگونگی جست‌وجو در وب بیاموزند.
تیم برنرزلی در مصاحبه‌ای گفته بود:
وب هم مانند بیشتر انسان‌ها پس از ۲۰سالگی به مرحلۀ اصلی شکوفایی خود رسیده است. ما هنوز در سطح باقی مانده‌ایم و از تمام توانایی‌های وب استفاده نمی‌کنیم. همگان را دعوت می‌کنم تا از توانایی‌ها، خلاقیت و دانش خودشان برای گسترش امکانات اینترنت استفاده کنند.
در سال ۱۹۹۴، تیم برنرزلی کنسرسیوم بین‌المللی وب (World Wide Web Consortium)، به‌اختصار W3C را در دانشگاه MIT تأسیس کرد. این بنیاد متشکل از شرکت‌های متعددی است که با هدف تدوین استانداردها و پیش‌نیازهای توسعۀ هرچه بیشتر دنیای وب فعالیت می‌کنند. برنرزلی ایدۀ وب را به‌صورت رایگان و عمومی و بدون هیچ نوع انحصارطلبی عرضه کرد. اگر این کار را نمی‌کرد می‌توانست با انحصار آن امروز یک میلیاردر باشد. بنیاد تحت مدیریت او نیز تلاش می‌کند تمام استانداردها و علوم مرتبط با وب، به‌صورت رایگان در اختیار عموم قرار بگیرد.
برنرزلی در حال حاضر مدیر کنسرسیوم بین‌المللی وب است. این بنیاد وظیفۀ نظارت بر پیشرفت دائمی وب و فناوری‌های جدید آن را بر عهده دارد. به‌علاوه اگر علاقه داشتید می‌توانید او را در توییتر هم دنبال کنید.
واژۀ بلاگ را اولین‌بار در سال ۱۹۹۷ جورن بارجر (Jorn Barger) در سایت Robot Wisdom با هدف توصیف نوشتن در صفحۀ وب استفاده کرد. بعد از آن پیتر مرهولز (Peter Merholz) عبارت We را از اول کلمۀ وبلاگ (Weblog)، با انگیزۀ راحتی در تلفظ کلمه حذف کرد. بعد از آن اوان ویلیامز (Evan Williams) عبارت بلاگ را هم به‌عنوان فعل و هم به‌عنوان اسم استفاده کرد و بعد با کمک پایرا لبس (Pyra Labs) محصولی به نام بلاگر (Blogger) تولید کرد که به رواج آن منجر شد. اما خب در حال حاضر کلمات ساخته‌شدۀ مشتق وبلاگ، هم به‌صورت «we»دار (weblog) و هم به‌صورت بدون «we» یعنی blog استفاده می‌شود.
تعداد بلاگ‌ها در آغاز خیلی کم بود، به‌نحوی‌که تا سال ۱۹۹۹ تنها ۲۳ بلاگ وجود داشت. گسترش این پدیده در سال ۱۹۹۹ با آغاز کار Pitas که نخستین سرویس ارائه‌دهندۀ بلاگ به‌صورت مجانی بود، سرعت فوق‌العاده‌ای به خود گرفت. تا جایی که اواسط سال ۲۰۰۰ بیش از ۱۰۰۰ بلاگ ایجاد شد و این رقم تا سال ۲۰۰۲ به بیش از نیم‌میلیون رسید. امروزه می‌توان گفت که هر روز ۱۰۰۰ سایت و بلاگ جدید ایجاد می‌شود.
به گزارش ABC News در سال ۲۰۰۶ بیش از ۲۷٫۲میلیون بلاگ وجود داشت و روزانه بیش از ۷۵،۰۰۰ بلاگ به آن‌ها اضافه می‌شد. به گزارش Internet Live Stats در سال ۲۰۱۳ بیش از ۱میلیارد سایت و بلاگ فعال و غیرفعال در اینترنت وجود داشته که بنا بر گزارش Blogging.org، از بین آن‌ها بیش از ۱۵۲میلیون بلاگ فعال بوده‌اند.
قبل از اینکه به تاریخچۀ بلاگ و بلاگ‌نویسی در ایران بپردازم، خوب است یک سری از کلماتی که زیاد شنیده می‌شود در حد چند خط توضیح بدهم تا به تعریف مشخصی از آن‌ها برسیم.
بلاگ یا وب‌نوشت چیست؟
به صفحۀ اینترنتی که در آن افراد می‌توانند به‌صورت شخصی یا گروهی از موضوعات مختلفی دربارۀ خود یا کسب‌و‌کارشان مطلب بنویسند بلاگ (Blog) می‌گویند. در زبان فارسی از اصطلاح وب‌نوشت یا تارنوشت یا تارنگار نیز به‌جای بلاگ استفاده می‌شود.
بلاگر یا بلاگ‌نویس کیست؟
به کسی که برای بلاگ مطلب تولید می‌کند بلاگر (Blogger) می‌گویند. در زبان فارسی از اصطلاح بلاگ‌نویس یا تارنویس یا تارنگارگر به‌جای بلاگر استفاده می‌شود.
بلاگ‌پست یا مطلب چیست؟
به نوشته‌ای که بلاگر می‌نویسد بلاگ‌پست (Blog post) می‌گویند. در زبان فارسی از اصطلاحاتی همچون مطلب، مقاله و نوشته به‌جای بلاگ‌پست استفاده می‌شود.
بلاگینگ یا بلاگ‌نوشتن یعنی چی؟
به عملی که بلاگ‌نویس انجام می‌دهد بلاگینگ (Blogging) می‌گویند. در زبان فارسی جایگزین خاصی برای این اصطلاح وجود ندارد و از همان عنوان بلاگ‌نوشتن یا بلاگ‌نویسی استفاده می‌شود.
ساختار بلاگ
بلاگ‌ها معمولاً از قانون نانوشته‌ای برای شکل‌دهی به ساختارشان پیروی می‌کنند. ظاهر بلاگ‌ها در گذر زمان تغییراتی کرده و بلاگ‌های امروزی شامل موارد مختلف هستند؛ اما همه‌شان تقریباً شکل ظاهری یکسانی دارند. فهرستی از برخی ویژگی‌های بلاگ‌ها را در ادامه ذکر کردم.
- سربرگ (Header): معمولاً توضیحات اولیه راجع به بلاگ در آن نوشته می‌شود.
- بلاگ‌پست‌ها (Main content): قسمتی است که پست‌های بلاگر نمایش داده می‌شود.
- نوار کناری (Sidebar): در نوار کناری معمولاً توضیحاتی از بلاگر، شبکههای اجتماعی و دسته‌بندی و… قرار می‌گیرد.
- پاورقی (Footer): در این قسمت معمولاً خبرنامه، شرایط استفاده از بلاگ و… قرار می‌گیرد.
وبلاگستان چیست؟
در لغت‌نامۀ Merriam-Webster کلمۀ Blogosphere این‌گونه معنی شده است که به تمام بلاگ‌ها و بلاگ‌نویسان داخل اینترنت به‌طور‌کلی Blogosphere می‌گویند. در زبان فارسی برای معادل این کلمه از عبارت وبلاگستان یا بلاگستان استفاده می‌کنند.
این اصطلاح ترکیبی از کلمات وبلاگ و ـِستان است. معنی وبلاگ را که توضیح دادم. ستان پسوندی فارسی به‌معنای «جا، مکان، یا سرزمین» است. کشورهای زیادی پسوند «ـستان» را در نام خود دارند. به این صورت که نام این کشورها ترکیبی از نام نژاد آن کشور یا منطقه و پسوند «ستان» است که به‌معنای سرزمین آن مردم محسوب می‌شود؛ مانند تاجیکستان که به‌معنی «سرزمین تاجیک‌ها» است؛ درنتیجه ترکیب وبلاگ با ـستان (وبلاگستان) نیز به‌معنی سرزمین بلاگ‌نویس‌هاست.
اولین بلاگ‌نویس ایرانی
شاید بپرسید که اولین بلاگ‌نویس ایرانی کیست؟ یا اینکه بلاگ‌نویسی در ایران از چه زمانی شروع شده؟ باید بگویم تاریخچۀ بلاگ‌نویسی در ایران به تاریخ ۱۶شهریور۱۳۸۰ برمی‌گردد. روزی که سلمان جریری، دانشجوی مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف، به‌عنوان اولین ایرانی بلاگش را با نام «بلاگ سلمان» در صفحۀ اینترنت قرار داد. او برای اولین‌بار از عنوان «وب‌نوشت» بر وزن «دست‌نوشت» به‌جای بلاگ استفاده کرد. شاید برای شما جالب باشد که بدانید «پرشین‌بلاگ» اولین سرویس‌دهندۀ خدمات بلاگ در ایران بود.
سلمان به‌عنوان اولین بلاگ‌پست خود این مطلب را منتشر کرد: «وب‌نوشت بر وزن دست‌نوشت یک اصطلاح من‌درآوردی است! خیلی جدی نگیرید! اما weblog به وب‌سایت یا homepage ای می‌گن که شامل نوشتههای شخصی یک نفر راجع به چیزها و نکات جالبی که می‌بینه یا بهشون فکر می‌کنه هست. weblogها معمولاً هر روز update می‌شوند. می‌توانید مجموعه‌ای از weblog کلی آدم رو در این قسمت از سایت google ببینید.»
بعد از سلمان، در پائیز ۱۳۸۰ حسین درخشان مقاله‌ای با عنوان «چطور یک وبلاگ فارسی بسازیم؟» در بلاگش منتشر کرد. این مقاله در واقع راهنمای بلاگ‌نویسی بود. بعد از آن آدم‌ها از طریق نوشتۀ حسین درخشان یاد گرفتند که چطور بلاگ داشته باشند و بنویسند و روز‌به‌روز به تعداد بلاگ‌نویسان افزوده شد.
سلمان زیاد اهل مصاحبه نیست. اگر همین الان هم در اینترنت دربارۀ او جست‌وجو کنید، محتوای زیادی به دست نمی‌آورید؛ چون معتقد است بهتر است بلاگ‌نویس با نوشته‌هایش شناخته شود تا اینکه با شخصیت و صحبت‌هایش. همچنین سلمان معتقد است که بلاگ‌نویسی با آن مفهوم شخصی‌سازی‌شده و شخصمحوربودن خود، امروزه مرده و دیگر وجود ندارد. او می‌گوید مسائل مختلفی همچون شلوغ‌شدن سر بلاگرها، سرگرم‌شدن با زندگی شخصی و… از دلایل این اتفاق است و کورسوی امیدی وجود دارد که بتوان همان حال و هوای قبلی را با احیای قلبی‌ریوی دوباره زنده کنیم. به سراغ سلمان رفتم و مصاحبه‌ای با او انجام دادم که در ادامه می‌توانید بخوانید. همچنین اگر علاقه داشتید می‌توانید او را در صفحۀ توییترش به زبان انگلیسی، توییترش به زبان فارسی و اینستاگرامش دنبال کنید.
سلمان ازنظر تو تعریف وبلاگ چیست؟
تقریباً همه قبول داریم که چراغ وبلاگ، به آن معنای قبلی که در ذهن ما بود (صفحه‌ای نوشتاری با نوشتههای به ترتیب زمانی از یک شخص)، مدت‌هاست خاموش شده. ولی اتفاقاً هرکسی که آن هستۀ اصلی وبلاگ، یعنی «شخصمحوربودن» را حفظ کرده و به پلتفرم‌های مختلفی مثل اینستاگرام، پادکست یا هر کسب و کاری برده، موفق بوده. با این تعریف، به نظرم وبلاگ نه «فرم» است و نه «محتوا» و فقط «صدای شخصی بلاگر» است و در مدیوم‌های مختلف کاملاً هم زنده به نظر می‌رسد.همین الان وارد خیلی از سایت‌ها که بشویم، می‌بینیم نوشته شده بخش وبلاگ. وقتی کلیک می‌کنیم می‌بینیم همان خبرهای شرکتشان را در قالب وبلاگ نوشته‌‌اند که به نظرم اصلاً وبلاگ نیست. وبلاگ برای من همان صدای شخصی است. به نظرم همان کسانی که آمدند و بهترین استفاده را از این صدای شخصی در رسانه‌های دیگری مثل پادکست، ولاگ و… کردند، موفق شدند.
باتوجهبه تعریف که کردی، به نظر تو نحوۀ استفاده از وبلاگ در ایران و خارج از ایران با هم متفاوت است؟
باتوجهبه شناخت من از وبلاگ‌های انگلیسی و فارسی زبان، بین نوع فعالیت وبلاگ‌های ایرانی و خارجی فرقی وجود ندارد. وبلاگ‌های خارجی هم روی شخصمحوربودن تمرکز ویژه‌ای دارند. من عقیده دارم هرکسی با هر زبانی و در هر رسانه‌ای می‌نویسد، اگر آن فاکتور اصلی، یعنی صدای شخصی را لحاظ کند، فارغ از ایرانی یا خارجی بودن، می‌تواند برندۀ این بازی باشد.
تو که اولین وبلاگ‌نویس بودی، چرا فعالیت وبلاگی زیادی نداری؟
اوج زمان وبلاگ‌نویسی من همان سال ۱۳۸۰تا۱۳۸۵ بود. بخشی از کم‌کار شدنم کاملاً به زندگی شخصی من ربط داشت و بخش دیگرش هم درگیری‌های کاری بود که باعث شد کمتر وبلاگ‌نویسی کنم. این داستان‌ها دقیقاً مصادف شد با رویش شبکههای اجتماعی که انگار به نوعی تیر خلاص خورده بودم و شوکه شده بودم. به نظرم، من و امثال من زود عقب کشیدیم. اتفاقاً می‌توانستیم سمت همان صدای شخصی وبلاگی‌مان را به شبکههای اجتماعی‌مان ببریم. الان هم کسانی در شبکههای اجتماعی موفق‌تر و اثرگذارتر هستند که صدای شخصی خودشان را دارند.
وبلاگ‌نویس‌های ایرانی می‌توانند از وبلاگ‌نویسی پول در بیاورند؟
به نظرم بله. مثلاً وبلاگ «یک پزشک» نمونۀ موفق این حوزه است و قطعاً پول‌درآوردن از وبلاگ، راه‌هایی دارد که می‌شود در گوگل دربارۀ آن جستجو کرد و به مطالب آموزشی خوبی رسید. شخصاً تجربۀ زیادی در این زمینه ندارم. اما اتفاقی که برای خیلی از بلاگ‌نویس‌های نسل اولی افتاد این بود که خبرنگار و روزنامه‌نگار شدند؛ یعنی همان صدای شخصی را به قالبی بردند که از آن پول دربیاورند.فکر می‌کنم تا زمانی که صدای شخصی دخیل باشد، می‌شود هرکاری که فکرش می‌کنی انجام داد. نمونۀ موفق دیگر، «چنل بی» هست. این «بی» به‌خاطر حرف اول فامیلی «علی بندری» است که دارد پادکستی را با زبان کاملاً شخصی و خودمانی بیان می‌کند. به خاطر همین «صدای شخصی وبلاگی»، کلی هم برای خودش طرف‌دار دارد.
تاریخچۀ وبلاگستان فارسی
بعد از سلمان جریری، بلاگ‌های فارسی یواش‌یواش بیشتر شدند. بلاگ‌هایی که هر نویسنده‌ای با سبک و سیاق خاصی آن‌ها را به‌روز می‌کرد و راجع به موضوعات مختلف می‌نوشت. بلاگرها معمولاً با اسم مستعار و خودساخته‌ای که داشتند می‌نوشتند و کمتر با اسم و رسم واقعی‌شان ظاهر می‌شدند. بلاگ‌ها در گذر زمان مخاطب پیدا کردند و بین دانشجوها و جوان‌ها راجع به بلاگ‌ها و نوشته‌هایشان صحبت می‌شد. بلاگرها هم برای اینکه بتوانند بیشتر با هم آشنا بشوند از عبارت «بلاگ خوبی داری به بلاگ منم سر بزن» زیر بلاگ‌پست‌های همدیگر استفاده می‌کردند و در انتها لینک بلاگشان را می‌گذاشتند. بعد از مدتی، بلاگ‌نویسی به جایی رسد که در دنیای بلاگ‌نویس‌ها، زبان فارسی بعد از زبان‌های انگلیسی، پرتقالی و لهستانی قرار گرفت. از کنار رتبۀ چهارم زبان در بلاگ‌نویسی برای ایرانی‌ها آن هم با آن وضعیت دسترسی به اینترنت به‌راحتی نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.
شاید بشود گفت به دلیل گذر زمان، گسترش شبکههای اجتماعی، نداشتن ذوق و شوق نوشتن و دلایل شخصی بلاگرها مثل ترس از فیلترشدن و… بلاگینگ کمرنگ‌تر شد؛ ولی باز هم عده‌ای پایۀ ثابت بلاگینگ بودند و آن را رها نکردند.
وبلاگستان فارسی واقعاً برای خودش سرزمینی بود یا شاید هم هنوز هست. بلاگ‌ها انحصار اخبار و اطلاعات را شکسته بودند و به‌نوعی هرکدام در حوزه‌های مختلف برای خودشان رسانه‌ای شده بودند. این دوستی‌های بلاگی به دورهمی‌های واقعی در دنیای واقعی منجر شده بود. بلاگ‌نویس‌ها دور هم جمع می‌شدند و دیگر دوستی‌هایشان فراتر از حضور در صفحۀ بلاگ همدیگر شده بود. در پارک و کافه و… با هم قرار می‌گذاشتند و هرچه بیشتر در‌این‌باره صحبت می‌کردند.
اما زندگی روی دیگر خود را نیز به بلاگرهای ایرانی نشان داد. تعدادی از بلاگرهایی که روزی با ذوق و شوق در بلاگ‌هایشان مطلب می‌نوشتند و بلاگشان را به‌روز می‌کردند، دیگر نمی‌توانستند بلاگشان را به‌روز کنند، چون دیگر در قید حیات نبودند! بلاگ‌هایی که خاموش شدند و بلاگرهایی که بلاگ‌هایشان مثل دفتر خاطرات برای همیشه باز ماند… .
- زن رشتی: آزیتا به توصیۀ دوست خود بلاگ‌نویسی را در سال ۱۳۸۱ شروع کرده و به‌خاطر عود‌کردن سرطانش از دنیا رفت و همان دوستش در بلاگ‌پستی این خبر را اعلام کرد.
- دختر خورشید: نویسندۀ بلاگ «دختر خورشید» در سال ۱۳۸۹ در سانحۀ تصادفی از دنیا رفت و این خبر را مادرش در بلاگ‌پستی اعلام کرد.
- ماه پیشونی: نویسندۀ بلاگ «ماه‌پیشونی» در سال ۱۳۸۹ بر اثر سقوط از کوه از دنیا رفت و این خبر را برادرش در بلاگ‌پستی اعلام کرد.
- ژولیس سزار: سزار جانباز شیمیایی جنگ بود که در فایل‌های صوتی بلاگش خود را دانیال حسینخانی معرفی کرده بود. خبر فوت او را همسرش بهار رضازاده در بلاگش اعلام کرد و بعداً آن متن غم‌انگیز را هم پاک کرد.
- مژده: نوید مجاهد بلاگری بود که توانایی راه‌رفتن نداشت و دچار بیماری دیستروفی ماهیچه‌ای دوشن بود. او تصمیم گرفت برای تمام معلولان ایرانی بلاگ رایگان درست کند و درنهایت به‌خاطر همین بیماری هم از دنیا رفت. دوستانش خبر فوت او را اطلاع‌رسانی کردند و متأسفانه بلاگ او دیگر دردسترس نیست.
شاید در این بین بلاگ‌نویسان دیگری نیز فوت کرده باشند؛ اما خب خبر فوت چند نفری که اسم بردم، آن زمان خیلی تکان‌دهنده بود.
روز وبلاگستان فارسی
در دنیا روز ۹ شهریور روز جهانی وبلاگ است و در تقویم شمسی و در بین وبلاگ‌نویسان، تاریخ ۱۶ شهریور که اولین بلاگ فارسی راه‌اندازی شده، به «روز وبلاگستان فارسی» معروف شده است. در این روز بعضی از بلاگ‌نویسان فارسی‌زبان، معمولاً به بیان خاطره‌ها، دغدغه‌ها، انتقادها، پیشنهادها، معرفی بلاگ‌های گمنام و… می‌پردازند.
تعداد بلاگ‌های فارسی‌زبان
این سؤال خودم هم بود که چه تعداد بلاگ فارسی‌زبان در اینترنت وجود دارد. پس از بررسی‌های بسیار، به آماری از Blogherald در سال ۲۰۰۵ رسیدم که نشان می‌دهد بلاگ‌هایی که روی سرویس‌های بلاگ‌نویسی مانند پرشین بلاگ، بلاگفا، بلاگ اسکای، میهن بلاگ، پارسی بلاگ و… وجود داشته‌اند، ۷۰۰هزار تا تخمین زده شده است. براساس این تخمین، حدود ۱۱۰هزار تا از این بلاگ‌ها فعال بوده‌اند. طبق جست‌وجوهایی که انجام دادم حدس می‌زنم که تا سال ۱۳۹۶ تعداد سایت‌ها و بلاگ‌های فارسی نزدیک به ۱۰میلیون بوده است که تقریباً حدود ۱۵هزار تا از این بلاگ‌های فارسی‌زبان فعال دردسترس هستند.
خیلی از سرویس‌های بلاگ در دنیا، پس از تأیید خبر فوت نویسندۀ بلاگ، کلاً آن بلاگ را به‌خاطر تعرض‌های احتمالی خوانندگان می‌بندند تا بلاگ در امان بماند؛ اما خوشبختانه این اتفاق در ایران نمی‌افتد و به‌نوعی اجازه می‌دهند یاد مرحوم زنده بماند. فکر می‌کنم بلاگ‌نویسان، به‌قول حافظ دوامشان را بر جریدۀ عالم ثبت می‌کنند.
دسته‌بندی موضوعات بلاگ‌های فارسی‌زبان
بلاگ‌های فارسی‌زبان را می‌توان به چند دستۀ کلی تقسیم‌بندی کرد. در ادامه براساس میزان بلاگ‌هایی که در دسته‌بندی‌های سرویس‌های ارائه‌دهندۀ خدمات بلاگ ساخته شده‌اند، آن‌ها را دسته‌بندی کردم.
- شخصی؛
- هنر و ادبیات؛
- علم و فناوری؛
- اندیشه و مذهب؛
- سرگرمی و طنز؛
- رایانه و اینترنت؛
- اخبار و رسانه‌ها؛
- تجارت و اقتصاد؛
- ورزش؛
- جامعه و سیاست؛
- خانواده و زندگی؛
- فرهنگ و تاریخ؛
- سفر و توریسم؛
- سبک زندگی.
آیندۀ بلاگ‌نویسی در ایران
ارائه‌دهندگان خدمات بلاگ‌نویسی در ایران مانند پرشین بلاگ، بلاگفا، بلاگ اسکای، میهن بلاگ، پارسی بلاگ و… بعد از گذشت این‌همه سال هنوز طبق روال گذشته در حال ارائۀ خدمات به بلاگرها و بهینه‌سازی خدماتشان مانند میزبانی پادکست و ویدئو هستند.
با پیدایش هرگونه ابزار جدید تکنولوژی مثل تلفن هوشمند و نیز شبکههای اجتماعی و… بلاگرها داد و فغان می‌کردند که وب دیگر می‌میرد. این موج‌هایی که به سبب پیدایش چیزهای جدید به وجود می‌آمد و داد و فغان‌های از‌دست‌رفتن وب، همیشه بوده است؛ اما با پیدایش ویرگول، موج جدیدی از بلاگ‌نویسی را در بلاگرهای فارسی‌زبان شاهد بودیم. شاید بشود گفت این موج حمایت از بلاگ‌نویسی که راه افتاده بتواند فریادرس آن داد و فغان‌های بلاگ‌نویسان قدیمی باشد.
ویرگول نسل جدید بلاگ‌هایی است که از اولین روزهای پیدایش اینترنت مهمان این دهکدۀ جهانی بوده‌اند. اما این‌بار بستر نوشتن با گذشته فرق کرده است. در ویرگول شما به‌سادگی می‌توانید بنویسید. تمرکز ویرگول روی ساده‌کردن نحوۀ نوشتن است. برای همین شما با ویرایشگری ساده سر‌و‌کار خواهید داشت که بیش از هرچیز دیگر به شما کمک می‌کند تا متن دلخواهتان را بنویسید و آن را با علاقه‌مندان به اشتراک بگذارید.
باتوجهبه میزان استقبالی که از ویرگول شده و رنک الکسایی که ویرگول در ایران دارد، می‌شد نتیجه گرفت که استقبال چشمگیری از بلاگ‌نویسی شده است. اما باتوجهبه نمودارهایی که از گوگل‌ترند استخراج شده و در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، محبوبیت دو مفهوم بلاگ و ولاگ در طول زمان مشخص شده است.
همان‌طورکه در نمودارهای بالا مشاهده می‌کنید، مفهوم ولاگ تقریباً محبوب‌ترین روزهای خود را پشت سر می‌گذارد و از طرفی معلوم است که هنوز این مفهوم تازه است؛ چون به‌تازگی رشد کرده است. بنابراین احتمالاً مدت‌ها محبوب باقی بماند. این پیش‌بینی را هم می‌کنم که باتوجهبه رقابت بین تولیدکنندگان محتواهای ویدئویی، این ترند حالا‌حالاها باقی بماند؛ اما اینکه این محبوبیت بخواهد بلاگ‌نویسی را کلاً به کناری بگذارد، کمی بعید است؛ چون تولید محتوای متنی به‌صورت بلاگ‌پست در مقایسه با تولید محتوای ویدئویی کم‌هزینه‌‌تر است. از طرفی نیز با این حجم استقبال از محتوای ویدئویی و صوتی و… احتمال دارد محتوای متنی، چه در دنیا و چه در ایران، در معرض خطر انقراض قرار بگیرد.
منبع: ویرگول