ساخت آینده‌ای روشن با مطالعۀ کتاب های کسب و کار
تعریف کسب و کار
در کتاب های کسب و کار، برای مفهوم کسب و کار تعاریف مختلفی ارائه شده است. در واژه‌نامه‌ها، کسب و کار به‌معنای خرید و فروش و تجارت و هر نوع فعالیت تجاری آمده است که حاصل آن درآمد است. می‌توان تعریف دقیق‌تری ارائه داد: کسب و کار مجموعه فعالیت‌هایی است که شامل تولید کالا و خدمات با هدف فروش آن‌ها و کسب سود است. با توجه به تعریف کسب‌وکار، ویژگی‌های آن عبارت‌اند از: تولید کالا یا خدمات؛ خرید و فروش آن‌ها؛ تکرار معاملات خرید و فروش و کسب سود.
هدف اصلی کسب و کارها سودآوری است، اما برخی کسب و کارها در کنار این هدف، به‌دنبال نقش‌آفرینی در حوزه‌های اجتماعی نیز هستند. در واقع آن‌ها اهداف اجتماعی و بشردوستانه نیز دارند.
انواع کسب و کار
کسب و کارها را از جهات مختلف می‌توان تقسیم کرد. در یک تقسیم‌بندی کلی، انواع کسب و کارها دو دسته‌اند: کسب و کارهایی که کالا تولید می‌کنند و کسب و کارهایی که خدمات ارائه می‌دهند. در دسته‌بندی دیگر کسب و کارها به دو نوع کسب و کارهای کوچک و کسب و کارهای بزرگ تقسیم می‌شود. این دسته‌بندی‌‌ها می‌تواند جزئی‌تر باشد. یکی از انواع دسته‌بندی کسب و کار شامل این موارد است:
کسب‌وکارهای خانگی: این نوع کسب و کار جزو کسب و کارهای کوچک یا خرد و کسب‌وکارهای با سرمایۀ کم قرار می‌گیرد. کسب‌وکار خانگی از بخش‌های مهم اقتصاد کشورهاست. این نوع کسب‌وکار پدیدۀ جدیدی نیست و از دیرباز وجود داشته است. نمونۀ آن قالی‌بافی در منزل است که زنان ایرانی از سال‌ها پیش در این حوزه فعالیت می‌کنند. اگر برنامه‌ریزی مناسبی وجود داشته باشد، کسب‌وکارهای خانگی می‌توانند کسب و کارهای کوچک پرسود باشند. گاهی، در بلندمدت، این کسب و کارها بزرگ‌تر می‌شوند و در دستۀ کسب و کارهای بزرگ قرار می‌گیرند.
کسب و کارهای اینترنتی: این نوع کسب و کار مولود پیدایش اینترنت و پیشرفت فناوری است. کسب و کارهای اینترنتی یا مجازی به‌سرعت در حال گسترش‌اند زیرا دسترسی به مشتریان در این شیوه تسهیل شده است. کسب و کار اینترنتی می‌تواند جزو کسب و کارهای کوچک یا بزرگ باشد. این نوع کسب و کار زیرمجموعه‌ها و انواع بسیار زیادی دارد که می‌توانید با مراجعه به کتاب های کسب و کار و مطالعۀ آن‌ها اطلاعات خوبی به دست آورید.
کسب و کارهای آموزشی: محور این نوع کسب و کار، آموزش مهارت، هنر، فن و… است. باید یک ایدۀ کسب و کار قوی طراحی شود تا با برندسازی و بازاریابی مناسب، کسب و کار آموزشی بتواند جایگاه خوبی بیابد. در دوران همه‌گیری کرونا، این نوع کسب و کارها گسترش یافتند و در بستر آنلاین رشد کردند.
کسب‌وکارهای خدماتی: این نوع کسب و کارها شرکت‌هایی هستند که خدمات ارائه می‌دهند. این خدمات می‌توانند شامل خدمات اینترنت، فروش بلیت، طراحی وب‌سایت، نظافت، نگهداری از کودک و سالمند، تعمیر وسایل خانگی و… باشند. برخلاف کسب و کارهای تولیدی، کسب‌وکارهای خدماتی همیشه بازار کار خوبی دارند.
انواع کسب و کارها بیشتر از چیزی است که در اینجا گفته شد. برای آشنایی بیشتر با انواع کسب و کار می‌توان کتاب های کسب و کار را مطالعه کرد.
بوم کسب و کار چیست؟
وقتی ایدۀ کسب و کاری به ذهن صاحبان آن خطور می‌کند، به نقشۀ راه نیاز دارند. این نقشۀ راه «بوم کسب و کار» (Business Model Canvas | BMC) است. بوم کسب و کار برای کسانی که می‌خواهند کسب و کار جدیدی را راه‌اندازی کنند یا کسب و کار فعلی‌شان را به‌روز و بهینه سازند به کار می‌آید.
بوم کسب و کار یا مدل کانواس کسب و کار، ابزاری است که برای تعیین و تشخیص منابع درآمدی و سرمایۀ کسب و کار، تعریف مشتری هدف، تعیین نوع محصول یا خدمات و… به کار می‌رود. می‌توان بوم کسب و کار را نوعی استراتژی در نظر گرفت که بسیار کارآمد و مؤثر است. البته برخی بر این باورند که بوم کسب و کار تفکر استراتژیک را محدود می‌کند.
بوم کسب و کار مزایای زیادی دارد که در کتاب های کسب و کار به‌طور مفصل به آن‌ها پرداخته شده است. برخی از این مزایا بدین قرارند:
- بوم کسب و کار پیش‌نمایشی از مدل کسب و کار است که ماهیت بصری آن باعث می‌شود سریع‌تر بتوان آن را درک کرد؛
- بوم کسب و کار کمک می‌کند بتوان خیلی سریع، کلیات کسب و کار را بررسی کرد؛
- بوم کسب و کار ابزاری مناسب برای کسب و کارهای کوچک و بزرگ است و صرف‌نظر از مقیاس، برای هر دو نوع کسب و کار کاربردی است؛
- ماهیت بصری آن کمک می‌کند که ارتباط جنبه‌های مختلف کسب و کار راحت‌تر تشخیص داده شود؛
- و بوم کسب و کار ابزاری مناسب برای گزارش‌گیری و ارائه در جلسه‌هاست.
معرفی کتاب های کسب‌وکار
پیش از این اشاره شد که برای آشنایی بیشتر با مفاهیم کسب و کار، انواع کسب و کار و بوم مدل کسب و کار می‌توان به کتاب های کسب و کار مراجعه کرد. کتاب های کسب و کار زیادی در این سال‌ها منتشر شده است. بسیار مهم است کتاب های مفید در این حوزه مطالعه شود. در ادامه، برخی از پرکاربردترین کتاب های کسب و کار عبارت‌اند از:
کتاب کسب و کاری Design a Better Business
نویسندۀ این کتاب کسب و کاری، مراحل طراحی کامل کسب و کار را از ابتدا تا انتها توضیح می‌دهد. این کتاب، گام‌به‌گام و به روشی عملی از جرقۀ ایدۀ کسب و کار تا مقیاس‌بندی، همراه خوانندگان است. کسب‌وکاری Design a Better Business برای کسانی مفید است که می‌خواهند مشتریان را بشناسند و نیازهایشان را بسنجند و بر اساس نیازهای مشتریان، ارزش‌های آن‌ها را بیابند و ارائه دهند.
کتاب کسب و کاری Designing for Growth
نویسندگان کتاب کسب و کاری Designing for Growth مبحثی جدید و جذاب را به خوانندگان معرفی می‌کنند: «تفکر طراحی» یا توانایی تبدیل ایده‌های انتزاعی به کاربردهای عملی برای حداکثر رشد کسب‌وکارها. در این کتاب کسب و کاری، تکنیک‌ها و واژگان تفکر طراحی مطرح شده‌اند تا به روشی ساده، مدیران بیاموزند که چگونه از پتانسیل بی‌پایان و هیجان‌انگیز طراحی استفاده کنند.
کتاب کسب و کاری The 1-Page Marketing Plan
این کتاب کسب و کاری اثری مناسب برای بازاریابی کسب و کارهای کوچک است. در این نوع کسب و کارها، معمولاً فرایند بازاریابی طراحی و اجرایی نمی‌شود و این امر صدمات جبران‌ناپذیری بر کسب و کارهای کوچک وارد می‌کند. در کتاب کسب و کاری The 1-Page Marketing Plan مباحث با زبان ساده بیان می‌شود تا مخاطبان به‌راحتی آن را درک کنند و به کار بگیرند. این کتاب می‌تواند برای کسانی که می‌خواهند وارد حوزۀ بازاریابی شوند، صاحبان کسب و کارهای کوچک و علاقه‌مندان موضوعات بازاریابی مناسب است.
کتاب کسب و کاری Business Model You
این اثر یکی از بهترین کتاب های کسب و کار است. نویسندگان این کتاب می‌کوشند به خوانندگان آموزش دهند که چگونه تفکر مدل کسب و کار را درک کنند و مدل کسب و کار شخصی فعلی خود را طراحی کنند؛ ارزش مزایای مدل کسب و کار را بیابند؛ چشم‌اندازی برای تغییر بیان کنند؛ مدل کسب و کار خود را با آن چشم‌انداز هماهنگ سازند و مهم‌تر از همه، مدل جدید را آزمایش و اجرایی کنند.